ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ Ή ΗΓΕΣΙΑ;

Λεπτομέρειες

Δημοσιεύτηκε: Τετάρτη, 06 Μαρτίου 2019 11:57

Ένα διαχρονικό δίλημμα που ¨φρενάρει¨ τις εκπαιδευτικές πολιτικές και

τον κοινωνικό εκσυγχρονισμό των εκπαιδευτικών μονάδων.

« Ενέργεια χωρίς όραμα δε φέρνει καρπούς.

Όραμαχωρίς ενέργεια είναι απλώς ένα όνειρο.

Ενέργεια με όραμα μπορεί να αλλάξει τον κόσμο ».

(?The Power of Vision?/ Joel Barker)

Στο σύγχρονο και ταχύτατα μεταβαλλόμενο περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης, που οι ρυθμοί της διαδικασίας εισαγωγής και διακίνησης της γνώσης μέσω των τεχνολογιών της επικοινωνίας και πληροφορίας είναι ¨ξέφρενοι¨, διατυπώνεται ως πρόσταγμα, η απαίτηση των κοινωνιών για δημοκρατία, ισοπολιτεία και θεσμοθέτηση κανόνων «ίσων ευκαιριών» για τους νέους πολίτες.Το παραπάνω πλαίσιο θα ήταν ελλειμματικό και αναξιόπιστο αν  κατά το σχεδιασμό του ? στη βάση ευρύτερων συνεργασιών και συνδιαμόρφωσης συνθηκών συνύπαρξης των Χωρών ανά γεωγραφική περιοχή, (βλ. Ε.Ε.) ? δήλωνε « απών » το Εκπαιδευτικό σύστημα, γιατί οι θεσμοί και οι ρόλοι που απορρέουν από αυτούς είναι, είτε στρεβλοί και αναποτελεσματικοί, είτε αναχρονιστικοί και ανεφάρμοστοι.Θα πρέπει λοιπόν να απαντηθεί:

α) Αν και κατά πόσο η Διαχείριση-Διοίκηση αφενός και η Ηγεσία αφετέρου, συμβάλλουν στην κατοχύρωση του παραπάνω πλαισίου όταν εφαρμόζονται αυτόνομα ή η συμβολή τους αυτή μεγιστοποιείται όταν ¨εναρμονίζονται¨ σε ένα μικτό σύστημα συνύπαρξης, με προσθετική αξία στην λειτουργικότητα, στην αποτελεσματικότητα και στην αξιοπιστία των στόχων του πλαισίου, &

β) Ποιοι κανόνες, ποιες διαδικασίες και γενικά ποιες πολιτικές ¨αρμόζει¨ να υλοποιηθούν ώστε να διασφαλίζεται ο μετασχηματισμός του ρόλου του διαχειριστή-δ/ντή μιας εκπαιδευτικής μονάδας, σε ρόλο δ/ντή-ηγέτη ικανού να ενθαρρύνει, να εμπνέει, να καθοδηγεί και να μετασχηματίζεται σε θεμελιωτή του εκσυγχρονισμού του κοινωνικού ιστού. 

-                 Η αυτονομία των Εκπαιδευτικών μονάδων του Ελληνικού Εκπ/κού συστήματος, ¨μετράει¨ πολύ μικρά ποσοστά, για τον απλούστατο λόγο ότι ελέγχεται κεντρικά και συνολικά επί όλων των παραμέτρων της εκπαιδευτικής διαδικασίας.                                                                                                                                

Ο ¨κεντρικός ελεγκτής¨ εν προκειμένω, που είναι το Υπουργείο Παιδείας, λειτουργεί στα πλαίσια ενός συστήματος διοίκησης με κανόνες και όχι ενός συστήματος με στόχους.Tο συγκεντρωτιό αυτό, λοιπόν, γραφειοκρατικό σύστημα ?κατά κύριο λόγο ? ευθύνεται για την επιλογή εκ μέρους  των διοικητικών στελεχών της διαχειριστικής μορφής άσκησης διοίκησης αντί της ηγεσίας.Η διαχείριση-διοίκηση (ως πλαίσιο διοίκησης των σχολικών μονάδων) λειτουργεί αποσπασματικά και βραχυπρόθεσμα, με λιγοστά περιθώρια επέκτασης των παρεμβάσεών της στην κατεύθυνση διαμόρφωσης πλαισίου ¨εσωτερικού παρεμβατισμού¨ σε εκπαιδευτικές πολιτικές.

Έτσι, οι εκπαιδευτικοί λειτουργοί γίνονται κοινωνοί μιας αντίληψης αυτοματισμού και απαξίωσης του ρόλου τους που οδηγεί στην περιχαράκωσή τους και στην απομείωση του ενθουσιασμού τους.Ωστόσο, στο συγκεντρωτικό αυτό σύστημα, ενυπάρχουν στοιχεία και σχεδιασμοί οργάνωσης και προγραμματισμού που αν ¨μπολιαστούν¨ με καινοτομία, και ποιότητα, είναι δυνατόν να μεταλλαχθούν σε πολιτικές μετασχηματισμού του στην κατεύθυνση αποτελματοποίησης και ελκυστικότητας των διαδικασιών και αποτελεσμάτων .

          Σύμφωνα λοιπόν με τα προαναφερθέντα, ένα μικτό σύστημα διοίκησης-ηγεσίας ικανό να προωθεί την αντίληψη στα Διοικητικά στελέχη να προτιμούν την ηγεσία ως μοντέλο σύγχρονης και αποτελεσματικής Διοίκησης, που ?ταυτόχρονα- θα συμβάλλει στην ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό του Εκπαιδευτικού συστήματος, είναι το ζητούμενο.

-        Η απαίτηση της κοινωνίας για ευέλικτες εκπαιδευτικές πολιτικές , και η ανάγκη προσαρμογής της χώρας στα κελεύσματα και τις απαιτήσεις του 21ου αιώνα, επιβάλλουν προσαρμογές που θα συμβάλλουν στην παραγωγή νέας γνώσης και στην αναπτυξιακή προαγωγή της κοινωνίας της πληροφορίας.

Προκειμένου να υλοποιηθεί η παραπάνω στόχευση, απαιτείται κινητοποίηση όλων όσων ασχολούνται με την εκπαίδευση, αρχής γινομένης από τη κεντρική εξουσία, η οποία και θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει το λειτουργικό της μοντέλο και να το μετασχηματίσει από γραφειοκρατικο-συγκεντρωτικό, σε μικτό, στηριζόμενο ?εν δυνάμει- σε αποκεντρωτικές δομές και στάνταρς.

Ένα μεγάλο, ίσως και το σημαντικότερο μέρος υλοποίησης του παραπάνω πλάνου, οφείλει να το ¨τρέξει¨ ο ηγέτης-δ/ντής με την ηγετική ? συνεργατική ομάδα των εκπαιδευτικών- ακολούθων του (συμμετοχικό μοντέλο ηγεσίας).

Ο σχεδιασμός αυτός περιλαμβάνει δράσεις που αφορούν:

? την οργάνωση & ανάπτυξη της εκπαιδευτικής μονάδας,

?την ανάπτυξη της γνώσης και της μάθησης ως πρότυπο λειτουργίας των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας,

? την συνεχή βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού,

? την ανάληψη ευθύνης και αρμοδιοτήτων από τα μέλη της κοινότητας   &

?τον καταμερισμό της ενεργητικής συμμετοχής στο «όραμα» με σκοπό την υλοποίηση μακροπρόθεσμων καινοτόμων στόχων που θα συνεπικουρούνται από κανόνες ποιότητας, συνεργατικότητας, ομοψυχίας,  ομαδικότητας και θα θεραπεύονται από όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Ως εκ τούτου για να οδηγηθούν οι δ/ντές σε ορίζοντες σύγχρονους με όραμα, πρέπει να προωθηθούν αλλαγές και διαδικασίες (π.χ επιμορφωτικά προγράμματα) που να τους παρακινούν στην επιλογή ηγετικού μοντέλου διοίκησης με βασική προτεραιότητα την εκπαίδευσή τους επί των αρχών του επιστημονικού management, όσο και αν το συγκεκριμένο επιστημονικό αυτό πεδίο έχει αφορισθεί κατά καιρούς ως μη εφαρμόσιμο στην εκπαίδευση.

Να λοιπόν ένα πρώτο πεδίο πολιτικής εκπαιδευτικής αλλαγής ως εφαλτήριο μετάλλαξης του διαχειριστικού-διοικητικού μοντέλου σε ηγετικό-διοικητικό. Ωστόσο, ο δ/ντής-ηγέτης οφείλει να ενεργοποιεί, εμπνέει και εμψυχώνει τους συνεργάτες του στοχεύοντας στην ικανοποίηση των οραμάτων και των στόχων της έμπνευσης του, την οποία ?ταυτόχρονα- οφείλει να την μοιράζεται και την επικοινωνεί μαζί  τους. Αυτός, λοιπόν, είναι και ο δεύτερος άξονας της εκπαίδευσης-αξιολόγησης των ηγετών που αναφέρεται στο πεδίο των ποιοτικών χαρακτηριστικών και γνωρισμάτων του προφίλ τους. Ο τρίτοςάξονας εκπαίδευσης των  ηγετών αναφέρεται στα σύγχρονα εργαλεία της πληροφορίας & επικοινωνίας, καθώς και των καινοτόμων πρακτικών& δράσεων. Ο τέταρτος άξονας πολιτικού σχεδιασμού κατάρτισης του δ/ντή-ηγέτη είναι η επιμόρφωση-εκπαίδευσή του στο πεδίο των θεωριών εκπαίδευσης ενηλίκων, ως δια βίου ενήλικας μαθητής και ¨μύστης¨ των διαδικασιών της συμβουλευτικής επιστήμης & του Επαγγελματικού προσανατολισμού. 

Συμπερασματικά, είναι πλέον επιτακτική ανάγκη οι θεσμικοί φορείς της πολιτείας να συναινέσουν στην εφαρμογή ενός εκπαιδευτικού σχεδιασμού που θα στηρίζεται στην ποιοτική αλλαγή του εκπ/κού συστήματος με άξονες την αυτονομία την επιμόρφωση του προσωπικού  και την συνεργασία των εκπαιδευτικών μονάδων με τους κοινωνικούς εταίρους (άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία) με μπροστάρη, καθοδηγητή και εμπνευστή τον δ/ντή-ηγέτη, που καλείται:

-          Να αποτελέσει το εφαλτήριο ¨απογείωσης¨ και ελκυστικότητας της εκπαιδευτικής μονάδας με στόχο την αναβάθμισή της ως προς τα μαθησιακά αποτελέσματα και ικανής να ανταπεξέρχεται με αποτελεσματικότητα στις σύγχρονες τεχνολογικές προκλήσεις.

-          Να κινητοποιήσει την εκπαιδευτική κοινότητα στην κατεύθυνση των συνεργασιών με την ¨κοινωνία¨ και των αλλαγών που χρειάζεται το εκπ/κό σύστημα  στον δρόμο της μετατροπής του από θεσμό αρτηριοσκληρωτικής-γραφειοκρατικής αντίληψης, σε θεσμό σύγχρονο και αποδοτικό, προς όφελος της ¨κοινωνίας των πολιτών¨.

                                                                                                                                        Πρέβεζα 27/02/2019

                                                                                                                                          Ιωάννης Γ. Αναγνωστάκης

                                                                                                                                         Μαθηματικός-MedA/ΣυΕΠ

                                                                                                                                        Δ/ντής Δ.ΙΕΚ Πρέβεζας